L'Odissea in siciliano parte seconda

L'Odissea in siciliano parte seconda

La dea cu l’occhi azzurri dissi a Telemacu, avvicinannu la so testa a chidda di iddu pi nun si fari sèntiri di l’àutri .


«Nun ti raggiari, òspiti, pi chiddu chi dicu. A iddi ssi cosi piacinu, soni e canti, certu, chissu pirchì si mancianu li ricchizzi di l’àutri, senza virgogna, pò ‘n omu li cui ossa bianchi sunnu supra la terra e spattisciunu cu l’acqua o sunnu purtàti di l’unna di lu mari. Ma si iddi lu vidissinu turnari ad Itaca, tutti prijassiru d’aviri pedi veloci anzi chi oru o abiti priziusi. Ma iddu morsi di morti amara, e nun c’è cchiù cunfortu pi niatri; macàri si c’è cu dìci chi putissi ancòra turnari, lu jornu di lu so ritornu è persu.

Ma òra tu parra e dimmi chiaramenti: cu’ sì?, Qual’è lu to paisi? Di cu’ sì figghiu? Cu quali navi arrivasti e pirchì li marinara ti purtaru ad Itaca, e cu’ sunnu? Certu chi nzìnu ccà nun vinisti a pedi. E dimmi macàri chissu pirchì accussì lu sacciu, si chista è la prima vota o di me patri fusti già òspiti: eranu tanti chi vinianu ‘n casa nostra e tanta genti macàri iddu canuscia ».

Ci rispuniu a dea cu l’occhi azzurri:
«Ma certu, chiaramenti, tutti cosi ju ti dicu. Mi vantu d’essiri Menti, figghiu di lu saggiu Anchialu, cumannu supra Tafi, genti chi amanu lu remu. Navicamu supra lu mari culuri di lu vinu, versu genti stranera, versu Tìmisa ‘n cèrca di brunzu, sugnu juntu ccà cu li navi e li cumpagni. Pòrtu cu mia ferru lucenti. La me navi è ancurata ddà , dìntra lu portu di Reitru, sutta lu Niju riccu di vosca.

Òspiti semu unu di l’àutru di tàntu tempu; dumannulu a lu vecchiu Laerti chi a lu paisi nun veni cchiù , accussì mi dicinu, chi sta sempri ‘n campagna, luntanu, a suffriri; na vecchia serva ci porta lu manciari e lu biviri quànnu lu so corpu nun reggi cchiù cu li stanchìzzi e si trascina nzìnu ddà supra a lu so tirrenu chiantatu a vignetu. Arrivai òra ora.

Mi dìssuru chi to patri era turnatu: ma forse li dèi mettanu mpirimènti a lu so viaggiu. Pirchì nun è mortu, è ancòra vivu lu gluriusu Odisseu;quarchi cosa lu tratteni a lu mari granni, forsi, è supra n’isula abbrazzata di l’acqua, omini sarvaggi e malvagi lu tènunu, contru lu so vuliri, prigiuneru. Ma òra fazzu na prufizia, accussì comu li dèi mi lu cunsigghianu dìntra lu cori, comu cridu chi succèdi, macàri si ju prufeta nun sugnu e mancu espertu di voli d’aceddi. Di lu so paisi Odisseu, nun ci resta luntanu ancòra pi tàntu tempu, mancu si fussi attaccatu cu li catìni di ferru.Trova lu modu di turnari datu chi è omu spertu e ncignusu. Ma òra parra tu e cu franchìzza dimmi:

«Si’ lu figghiu di Odisseu, si’ daveru so figghiu? ad iddu assumigghi assai pi la forma di la testa e l’occhi beddi; pirchì sempri assemi jerumu niatri dui prima chi si mbarcassi pi Troia, supra li concavi navi, c’eranu macàri àutri Argivi, li megghiu. Ma d’allura ju e Odisseu nun ni vittumu cchiù ».
Dissi allura lu saggiu Telemacu:

«Òspiti ti parru, cu franchìzza. Me matri dici chi sugnu so figghiu, ma ju nun lu sacciu; nuddu po sapìri qual'è la so nascita. Vulissi essiri figghiu di un omu cuntentu, d’arrivari a la vicchiaia patruni di li so ricchizzi. E iddu, nveci, di cui mi dìciunu figghiu, pirchì chissu tu m’addumanni, è di tutti li murtali lu cchiù scuntentu».
Ci rispuniu la dea cu l’occhi azzurri:

«Sta stirpi nun resta senza gloria, si Penelupi fici un figghiu comu a tia. Ma dimmi allura e parra cu franchizza: chi banchettu è mai chissu? Cu’ sunnu ssi pirsuni? Chi bisognu hai? E na festa o un pranzu di matrimoniu? Manciari assèmi nun mi pari: chissi chi mancianu dìntra sta sala parinu superbi. Cu’ tràsissi ccà, si fussi saggiu, si pigghiassi di raggia vidennu ssu spittaculu».

Dissi allura Telemacu:
«Òspiti, datu chi mi lu dumanni, hai sapìri chi sta casa fu unurata e ricca quànnu Odisseu era ancòra ccà, nti lu so paisi. Òra li dèi chi conzanu svinturi la pinzaru diversamenti e ficiru di iddu l’omu cchiù scanusciutu supra sta terra. Pirchì di la so morti ju nun avissi tàntu duluri si fussi mortu a Troia, ‘n menzu a li so’ cumpagni, o dìntra li vrazza di li so’ cari dòppu la guerra. L’Achei avìssiru jisàtu na tomba e macàri so figghiu n’avissi avùtu unuri.

Senza unuri nveci l’arpìi si lu rubbaru; scanusciutu, scurdatu di tutti, scumpariu e a mia mi lassau duluri e lacrimi. E nun sulu pi iddu chianciu e mi lamèntu, àutri traggedi mi desiru li dèi. Li prìncipi chi supra l’isuli tènanu lu putiri, a Dulicchiu, a Sami, a Zacintu cummigghiata di vosca, e chiddi chi cumannunu ccà, ad Itaca pitrusa, tutti si vònnu maritari a me matri, e, n’ò mentri, mi distrùgginu la casa. A ssi nozzi udiusi idda nun si rifiuta, ma mancu accunsenti. Mancianu n’ò mèntri, chissi, cunsumannu chiddu chi è miu e prestu ruvinanu macàri a mia».
A iddu rispusi Ateni siddiata:

«Certu assai ti manca Odisseu chi jisa la manu supra ssi Proci vastasi. S’arrivassi, ora, si davanti sta sala cumparissi, cu lu scudu e n’accetta e cu du’ lanci nni li manu, accussì com’era quànnu ju lu vitti pi la prima vota, dìntra la me casa, chi biviva cuntentu dopo chi turnau di Efira, di la casa di Ilu figghiu di Mirmiru; avìa jutu ddà supra la navi veloci, Odisseu, a circàri ‘n vilenu murtali pi mettulu supra li frecci di brunzu; ma Ilu nun ci lu desi, pirchì si scantava di li dèi, cu nun mòrunu mai; nveci ci lu desi me patri, chi l’amava assai. Se, Odisseu, cumparissi òra ‘n menzu a li Proci, accussì com’era tannu, assai amari fùssanu li nozzi. Ma spetta a li dèi diri si si pò vinnicari quànnu torna a la so casa. A tia ju ti dicu chi hai pinzari comu livari li pritinnenti di la to casa. Ora, sènti e stai attentu a chiddu chi dicu.

Dumàni, chiama li prìncipi Achei a cunsigghiu e a tutti iddi parra, pigghiannu a testimoni li dèi. A li pritinnenti cumanna chi si nni vanu, ognunu a so casa. To matri, si lu so cori ci dici di spusarisi, si nni va’ a la reggia di so patri putenti assai. A tia, si mi voi scutàri, dugnu ssu saggiu cunsigghiu: pripara na navi di vinti remi, la megghiu chi hai, e parti; vatinni a circàri nutìzi di to patri, chi havi assai chi è luntanu, quarcunu ti ni pò parrari o forsi putìssi sèntiri na vuci chi veni di Zeus e chi fa canusciri lu so nomi ntra l’omini. A Pilu, pi prima cosa vatinni, e dumanna a Nesturi gluriusu. Poi vatinni a Sparta, di lu biunnu Minilau:ntra l’Achei di li curazzi di brunzu fu l’ùrtimu a turnari.

E si veni a sapìri chi to patri è vivu e chi torna, aspetta ancòra pi ‘n annu, supporta ancòra, macàri si nun ni poi cchiù , ma si sai chi morsi, allura torna a lu to paisi, jisa na tomba, facci l’offerti di li morti, comu si cummeni, e duna ‘n maritu a to matri. Dòppu chi fai tutti ssi cosi, penza ha comu ammazzari li Proci dìntra la to casa, si facci cu facci o cu lu ngannu. Nun sì cchiù ‘n criaturu, nun hai cchiù dd’età.

Nun lu sai quali numinata si fici ntra l’omini lu divinu Oresti, pirchì scannàu a ddu infami e malignu d’Egistu chi ci ammazzau lu patri gluriusu? macàri tu, granni comu sì, e beddu, hai a essiri curaggiusu, accussì tutti ponnu diri beni di tia e di li to’ figghi. Ma è ura chi ju tornu a la me navi, di li cumpagni chi mi stannu aspittannu. Tu pigghia li mè cunsigghi e penza a tuttu».

(Odissea in siciliano - primo capitolo (parte 2ª - continua)